بهداشت دهان و دندان بسیار مهم است. به همین دلیل می خواهیم بصورت تخصصی در مورد بهداشت دهان و دندان صحبت کنیم. جهت سلامتی، بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرید. در ایتدا شما را با مفهوم بهداشت آشنا می کنیم. سپس در مورد پوسیدگی های دندان و علل و نقاطی که پوسیدگی رخ می دهد صحبت می کنیم. و همچنین نقش تنفس دهانی در پوسیدگی و بهداشت دندان ها و بیماری های لثه بحث می کنیم.
تعریف بهداشت : بهداشت خوب یعنی مراقبت کامل از دندانها از طریق استفاده از مسواک و درست مسواک زدن و خمیر دندان مناسب و همچنین نخ دندان و گاهی دهانشویه .
اگر پوسیدگی ها را ازنظر محل پوسیدگی بررسی کنیم می توانیم عنوان کنیم که پوسیدگی در سه نقطه به ترتیب زیر ایجاد می شود :
۱ – سطح جونده در آسیاهای بزرگ و کوچک که روی این سطوح جونده شیارهای باریک ولی عمیقی وجود دارد که به علت عدم
ورود موهای مسواک به داخل آنها محیط مناسبی برای زندگی میکروبها فراهم می شود . لذا دندانها در این نواحی خیلی زود دچار پوسیدگی و خرابی می گردد که این امر در مورد اولین آسیای بزرگ که در حدود شش سالگی می روید اهمیت بیشتری دارد .
۲ – دومین محل لای دندانها یا به عبارت دیگر اطراف ناحیه تماس بین دندانها می باشد ، این ناحیه نیز به علت آنکه به وسیله مسواک قابل تمیز کردن نیست از نواحی مستعد پوسیدگی بشمار می آید که معمولا از سنین ۲۰ سالگی به بعد در این نواحی پوسیدگی دیده می شود ، برای تمیز کردن این نواحی لازم ا ست از نخ دندان استفاده کنیم .
۳ – سومین محل ناحیه اتصال لثه با دندان است که این نواحی بیشتر در اثر مسواک زدن غلط بسیار حساس شده و گاهی حتی در اثر زیادی حساسیت مجبور به ترمیم دندان در این نواحی می شویم . در مورد بهداشت و نحوه مسواک زدن و نوع مسواک و نخ دندان در قسمت پیشگیری بیشتر صحبت می کنیم . اما آنچه که باید متذکر شویم استفاده از دهانشویه می باشد بارها شنیده ایم که بسیاری از مردم به جای مسواک زدن از آب نمک رقیق شده استفاده نموده آنرا غرغره می نمایند .
استفاده از آب و نمک یا دهانشویه ها در کل مفید میباشند اما اگر این کار مرتب ادامه یابد نه تنها مفید نخواهد بود بلکه مضر هم می باشد ، زیرا در دهان باکتریهای مفیدی وجود دارد که با این کار باعث از بین بردن این باکتریهای مفید می شویم و در نتیجه دهان مواجه با بیماریهای قارچی می شود ویا زمینه رشد باکتریهای مضر فراهم می شود پس استفاده از دهانشویه ها باید در موارد
خاص انجام گیرد یا اگر چنانچه عادت به استفاده از آب ونمک دارید هفته أی یک بار این کار انجام شود .
تنفس دهانی : مسئله أی که شاید بسیاری از خانواده ها به آن توجه نمی کنند ولی بسیار با اهمیت است زیرا اگر شخصی دچار تنفس دهانی باشد و نتواند از بینی نفس بکشد سریعتر دچار پوسیدگی می شود و علاوه بر آن مشکلات ارتودنسی شدیدی نیز عارض می شود .
به تمام خانواده ها توصیه می شود که حتما به وضعیت تنفس دهانی بچه ها توجه کنند اگر بچه هایشان نمی توانند براحتی از بینی نفس بکشند یا شبها خرو پف می کنند ، این مسئله را با یک متخصص گوش و حلق و بینی در میان بگذارند زیرا بطوره ثانویه دچار پوسیدگی و از آن مهمتر مشکلات ارتودنسی می شوند .
خشکی دهان : قبلا ذکر شد که سومین محل پوسیدگی در ناحیه لثه أی می باشد در حقیقت عامل اصلی پوسیدگی این ناحیه خشکی دهان می باشند . خشکی دهان ممکن است در اثر تنفس دهانی استفاده از داروهائیکه بطور ثانویه باعث خشکی دهان می شوند .
مثل بعضی از داروهای گوارشی یا قلبی یا عصبی ، یا کسانی که دارای بزاق کم می باشند و یا افراد عصبی و پر استرس دهان خشکی دارند واین خشکی دهان یکی از عوامل اصلی پوسیدگی در ناحیه لثه أی می باشد .
بیماریهای لثه ای : افرادی که دارای لثه های بیماری می باشند ( که البته علت ایجاد بیماریهای لثه أی خود بحث جداگانه أی دارد ) مستعد پوسیدگی می باشد چون گاهی تحلیل لثه و تحلیل استخوان باعث می شود ریشه دندان از زیر لثه پیدا شود وچون ریشه دندان فاقد مینا می باشد به همین دلیل دچار پوسیدگی بیشتر می شود و علاوه بر آن بیماری های لثه أی باعث تخریب استخوان و در نهایت منجر به از دست رفتن دندان می شود .
داروها : همانطور که ذکرشد بعضی از داروها باعث خشکی دهان می شوند که بطور ثانویه باعث خشکی و سپس پوسیدگی دهان می شوند بعضی از داروها نیز باعث ایجاد بیماریهای لثه أی می شوند که آن هم بطور ثانویه باعث پوسیدگی می شوند .
بیماریها : بیماریها بطور مستقیم نقشی در ایجاد پوسیدگی ندارند اما بطور ثانویه در اثر استفاده از دارو یا بدون دارو مثلا در بیماری عصبی و… باعث می شوند دندانها استعداد بیشتری نسبت به پوسیدگی داشته باشند .
عوامل جلوگیری کننده :
گفتیم که عامل اصلی پوسیدگی پلاک دندانی می باشد پس در حقیقت باید چند کار را انجام دهیم تا پوسیدگی دیر ترعارض بیاید .
۱ – مقاوم سازی دندان
۲ – کاهش ایجاد زمینه مناسب برای پلاک دندانی
۳ – از بین بردن پلاک دندانی
۴ – معاینات مرتب و مکرر .
تحلیل لثه یکی از مشکلاتی است که خیلی ها را درگیر می کند و البته خیلی ها هم هستند که از این بیماری می ترسند و حتی پیش از آن که اتفاق بیفتد، نگرانش می شوند. برای همین ممکن است بیشتر از قبل مسواک بزنند و از نخ دندان و دهانشویه استفاده کنند، در حالی که مسواک بیش از حد یا استفاده نادرست از نخ دندان نه تنها به بهبود شرایط کمکی نمی کند که حتی می تواند وضعیت را بدتر کند.
انتشار بیماری در دهان و رسیدن آن به استخوان سبب ایجاد تحلیل در لثه و استخوان می شود.
اولین و شایع ترین علت ایجاد تحلیل لثه، بیماری های عفونی اطراف آن است؛ یعنی وقتی بیماری منتشر می شود و به ساختار استخوانی می رسد شروع به تحلیل لثه می کند.
اگر تحلیل لثه، بافت نرم لثه را در بر گیرد، تنها همان قسمت را تحت تأثیر قرار می دهد و به سرعت برگشت پذیر است؛ ولی اگر عفونت به استخوان لثه برسد و باعث تحلیل استخوان شود، همراه آن لثه نیز تحلیل می رود.
بسیاری از تحلیل های لثه قابل دیدن نیست، یعنی در عمق لثه اتفاق می افتد و بیمار، آن را نمی بیند. در مقابل تحلیل هایی وجود دارد که لثه و استخوان نیز باهم به یک اندازه تحلیل می روند که در این صورت بیمار متوجه شده و نسبت به درمان آن اقدام می کند.
تحلیل لثه در عده ای دیگر از افراد به دلیل استفاده بیش از 3 مرتبه در روز از مسواک به وجود می آید، یعنی شرایط بهداشت دهان و دندان مناسب است ولی به دلیل مسواک زدن بیش از حد یا نادرست بیماری تحلیل لثه به وجود آمده است. به افرادی که با وسواس روزانه 4 یا 5 مرتبه مسواک می زنند، اضافه کرد:با این وضعیت افراد گمان می کنند به بهداشت دهان و دندان خود کمک می کنند، غافل از آنکه به لثه خود آسیب فراوانی می زنند.
در افرادی که به طور مثال تنها لثه زیر دندان نیش آنها تحلیل می رود علت آن به دلیل بیرون زدگی دندان نیش هنگام مسواک زدن است. در درمان لثه تحلیل رفته پیوند لثه نیز کاربرد مناسبی دارد و آن را بهبود می بخشد. همچنین افرادی که در تمام سطح لثه خود دچار تحلیل شده اند پیوند لثه سخت تر انجام می شود.
با گذشت زمان هر عضوی که در بدن وجود دارد، فرسوده تر می شود. طبیعتاً نیز لثه نیز دستخوش افزایش سن شده و تحلیل می رود.درمان تحلیل لثه؛ قدم به قدم
اولین قدم برای توقف یا کنترل پیشرفت تحلیل لثه، درمان هر گونه التهاب بافت لثه است که این کار با برداشتن جرم و پلاک میکروبی از روی سطح ریشه دندان توسط عمل جرم گیری صورت می گیرد.
گام بعدی این است که در بیماران دچار تحلیل لثه باید عادات غلط بهداشت دهان تصحیح شود. به عنوان مثال به جای مسواک زدن محکم با یک مسواک سفت و خشن و به روش افقی ، مسواک زدن عمودی با یک مسواک فوق العاده نرم و با فشار دست مناسب توصیه می شود.
باید توجه داشت که حین مسواک زدن، هم لثه و هم دندان ماساژ ملایم داشته باشند. در ضمن بهتر است که خمیردندان مصرفی نرم و تا حدامکان فاقد ذرات ساینده باشد (خمیردندان ضدجرم نباشد).
در ارتباط با دندان هایی که خارج بودنشان در قوس فک، زمینه ساز تحلیل لثه شده می توان از درمان های ارتودنسی برای ردیف کردن دندان در قوس فک استفاده کرد و با این کار انتظار برطرف شدن خوبه خودی تحلیل را حتی بدون نیاز به جراحی پیوند داشت.